ورود عکاسی به ایران بهعنوان حلقهای از زنجیر مدرنیته، باعث تحولات اساسی در نحوه بازنمایی هنری گردید. از طرف دیگر، ورود صنعت چاپ، تصویرگری ایرانی را به مرحلهای جدید رساند و امکان دسترسی عموم مردم به متون تصویری و نوشتاری را فراهم کرد. برخی نشریات دولتی نیز در این دوره منتشر شدند که در میان آنان روزنامه شرف جایگاهی ویژه دارد. در این نشریه میرزا ابوترابخان غفاری که علاوه برنقاشی رنگو روغن و آبرنگ، در تصویرگری کتابهای علمی و داستانی نیز زبده بود، حدود یکصد و پنجاه تصویر به روش چاپ سنگی (لیتوگرافی) با موضوعاتی چون مناظر ایرانی و فرنگی و تصاویر رجال ایرانی و اروپایی بهوجود آورد که بیشتر آنان برگرفته از عکسهای آن دوره هستند. این مقاله قصد داردتا نحوه بازنمایی عکاسی را در تصویرگریهای ابوترابخان در روزنامه شرف مطالعه کند. پرسش این است که عکاسی نوظهور در ایران چگونه بر تصویرگریهای ابوتراب تأثیر گذاشته است. برای این منظور، از میان نمونههای متعدد، عکسهایی با زاویه دید مشابه انتخاب شده و میزان برگرفتگی، وجوه افتراق و اشتراک عکس و تصویر مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق این پژوهش توصیفی-تطبیقی با روش بیشمتنیت ژنتی است. نگاهی به طرحهای ابوتراب در روزنامه شرف مشخص میکند که هنرمند با اقتباس و برگرفتگی ازعکس و دخلوتصرفهای هوشمندانه و توجه به میراث تصویرگری گذشتگان، به یک بیان بصری تازه دست یافته است. در دوره قاجار به سبب ضعف تکنیکی عکاسی، تصویرگری، دربازنمایی جزئیات بسیار قویتر از عکاسی عمل میکرد که این نکته با توجه به ویژگی شناختهشده عکاسی بهعنوان «نمایشگر واقعیت» قابل توجّه است. از طرف دیگر، ترکیببندی در نقاشیها قویتر و آگاهانهترند و ابوتراب در برگرفتگی طرحهای خود از عکاسی، با وجود محدودیتهای تکنیکی چاپ سنگی، بسیار خلاقانه عمل کرده است.
Kangarani M, Lari M. The Representation of Photography in Abu Torab Ghaffari's Illustrations in Sharaf Newspaper with Hypertextual Approach. پژوهشنامه 2019; 2 (3) :39-55 URL: http://pazhouheshnameh.ir/article-1-55-fa.html
کنگرانی منیژه، لاری مریم. بازنمایی عکس در تصویرگریهای ابوتراب غفاری در روزنامه شرف با رویکرد بیشمتنی. پژوهشنامه فرهنگستان هنر. 1398; 2 (3) :39-55