1- دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی 2- دانش آموختۀ دکتری معماری اسلامی، پژوهشگر مستقل
چکیده: (20 مشاهده)
اصفهان هر چند میراثی غنی از بناها و فضاهایی دارد که نماد دوران اوج و عظمتش است. اما از دورههای بحران و زوالش نیز بناهای فاخر و باشکوهی باقی مانده که نمود کالبدی پراتیکهای اجتماعی است و برای پاسخگویی به نیازهای مادی و معنوی و رونق فعالیتهای حیات شهری ساخته شده و احساس تعلق به جامعه شهری و محلی به وجود میآورد. بقعههای خیر اصفهان که در قالب مجموعههای آرامگاهی از دوره ایلخانان ساخته شدند، مهمترین این نوع بناها هستند. بناهایی که به واسطه نقش دینی و معنوی آنها نه تنها همه یا بخشی از کالبد مادیشان حفظ شده بلکه با حفظ بخشی از این فعالیتها به عنوان میراث زنده شناخته میشوند. در این مقاله با راهبردی ترکیبی مبتنی بر بحثی نظری و دادههای تاریخی نشان میدهیم که چگونه با تعامل ابعاد مختلف کالبدی، معنوی، فرهنگی و اجتماعی، کارکردهای اصلی بقعههای خیر دوام یافته و آنها را میراث زنده اصفهان ساخته است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که تولید و بازتولید فضا در طول زمان با تداوم پراتیکهای فضامند در این بقعهها، میانجی ادامه کارکرد، استمرار اعمال آیینی، حفاظت و مدیریت مداوم و حفظ رابطه جامعه با بنا بوده است. بنابراین حفظ و تداوم حیات بقعههای خیر با اتخاذ راهبردهای عملی است که میتواند پراتیک فضامند بقعهها را شناسایی کرده و نقش میانجیگرانهاش در دیالکتیک سه گانه ابعاد ذهنی، عینی و اجتماعی حیات بقعهها را استمرار بخشد.
